بررسی انتقال موفق و ناموفق به دموکراسی

کاظم علمداری
۵ فروردین ۱۴۰۲

دکتر علمداری مقایسه ای می‌کنند بین کشورهایی که در 50 سال گذشته گذار موفق و یا ناموفق به دموکراسی داشته اند. ٣۵ کشور در "موج سوم دموکراسی" موفق بوده‌اند. دلایل آن عبارتند از: سابقه دموکراسی وجود احزاب سیاسی نقش سندیکاها مشارکت جامعه مدنی ائتلاف احزاب و گروه‌ها رهبر یا نهاد رهبری قابل اعتماد مشارکت نیروی نظامی حمایت یا قطع حمایت قدرت خارجی گفت‌وگو و توافق برای دوره‌گذار معرفی حکومت جایگزین عقب‌نشینی دو طرف از خواسته‌های حداکثری شکاف در حکومت نمونه‌های شکست در تلاش برای گذار به دموکراسی مانند رویدادهای بهار عرب، تونس (نیمه دموکراتیک)، مصر (کودتای ارتش، برگشت به نظام سابق)، لیبی (تقسیم ارتش، جنگ داخلی، مداخله خارجی)، الجزایر (سرکوب جنبش با دوبرابر کردن حقوق 30 هزار نیروی امنیتی)، سوریه (شکاف مذهبی، مداخله خارجی تعیین‌کننده)، یمن (جنگ داخلی، مداخله خارجی) و بحرین (سرکوب و شکست). دلایل اصلی شکست خورده‌ها: مقاومت دو طرف برای کسب خواسته‌های حداکثری ورود به سیکل خشونت و جنگ داخلی شکاف و تقابل مذهبی باقی‌ماندن ارتش با رژیم یا دوپاره شدن آن نبود تشکیلات سیاسی، صنفی، مدنی و فرهنگ دموکراسی ضرورت‌های فرایند گذار: بسیج تمام منابع برای خنثی کردن مخالفان پیوستن نیروی نظامی برای کسب و حفظ قدرت نقش گروه‌های میانی در گذار به دموکراسی تبلیغ گسترده درباره غیرقانونی بودن رژیم جلب سمپاتی نیروهای انتظامی به جای کشتن آنها زخمی کردن رژیم شروع فشار از حلقه‌های ضعیف رژیم، مانند غیرقانونی بودن قانون اساسی قطع درآمد خارجی رژیم به دلیل نقش دوگانه اقتصاد. رهبران شایسته می‌توانند سازندگان ائتلاف باشند.